Ata tohumu geçmişte atalarımızın kullandığı ve herhangi bir işlem görmemiş tohuma verilen isimdir. Ata tohumlarından her yıl aynı kalitede ürün almak mümkündür. Bu nedenle de çok değerlidir. Bu tohumlar yüzyıllar boyunca Anadolu’da kullanılmıştır. En büyük özelliği de genetiğiyle hiç oynanmamış olmasıdır.
Ata tohumundan üretilen meyve ve sebzelerin içerisindeki tohumlar toplanır. Ardından gelecek sezon ekim yapılır. Bu şekilde ata tohumu sayesinde sürdürülebilir tarım gerçekleşir. Biz bu yazımızda atalık tohum hakkında kapsamlı bir rehber sunacağız.
Yerli mi olarak ülkemizin değerlerini tanıtmaya ve desteklemeye gayret ediyoruz. Siz de hem yerli üreticileri desteklemek hem de ülke ekonomisine katkıda bulunmak için yerli markalar yazılarımıza göz atabilirsiniz.
Ata Tohumu Özellikleri
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi ata yadigarı tohum olarak da bilinen ata tohumları yüzyıllardır hayatımızdadır. Bu nedenle de ekildikleri coğrafyanın ve toprağın özelliklerine adapte olmuşlardır. Bu da ata tohumlarının çok daha dayanıklı olmasına yol açmıştır. Ayrıca besleyicilik oranları da artmıştır. Gelin ata tohumu özelliklerine birlikte bakalım.
- Ata tohumunun DNA diziliminde hiçbir müdahale yoktur. Tamamıyla doğaldır. Doğurganlığı nedeniyle uzun yıllar boyunca ekimi yapılabilmektedir.
- İlk halleri korunabilmektedir. Yıllar boyunca aynı şekilde yetiştirilmiştir. Ekilip olgunlaşan ürünler toplanırken bir kısmı tohumları ayıklanmak üzere ayrılır ve zamanı geldiğinde tekrar ekilir.
- Ülkemizin dört bir tarafında tarım yapılabildiği için bu tohumlar da her tarafa yayılmıştır. Her tohum da bulunduğu bölgenin özelliklerine göre şekil almıştır. Bu nedenle her tohum her yerde yetiştirilmemektedir. Her meyve ve sebzenin yetişmesi için uygun bölgeler farklıdır.
- Ata tohumu kullanılarak üretilen meyve ve sebzelerin hepsi mevsimlerinde yetişirler. Ata tohumuyla üretilen bir patlıcanı kış mevsiminde bulamazsınız.
- Ayrıca ata tohumundan üretilen meyve ve sebzelerin mineral ve vitamin değerleri daha fazladır. Ata tohumu kullanılarak üretilmiş olan bir domatesin içerdiği magnezyum, hibrit tohumla üretilen dokuz domatestekine eşittir.
- Atalık tohumlarla üretilen ürünler diğer tohumlardan üretilen meyve ve sebzelere göre oldukça lezzetlidir. Bu ürünler denk geldiğinizde anlayacağınız kadar güzeldir.
- Atalık tohum kullanılarak üretilen yiyecekler çabuk bozulurlar. Koruyuculara ya da suni gübrelere ihtiyaç duymadan yetiştikleri için bozulmaları erken gerçekleşir.
- Ayrıca ata tohumu diğer tohumlara göre daha az sulama ister. Ata tohumlarını ektiğinizde sürekli sulama yapmanız gerekmez. Bunun yanında bu tohumlar oldukça dayanıklıdır. Kolay kolay çürümezler.
Biyolojik çeşitlilik açısından da oldukça değerli olan bu tohumların üretiminin devam etmesi gerekmektedir. Ayrıca ata tohumu ile yerel türlerin de üretiminin sürmesi amaçlanmaktadır. Örneğin Samsun köy salatalığı, Ayaş bodur domatesi gibi türlerin neslinin tükenmesinin önlenmesi amaçlanmaktadır.
Atalık Tohumlar Yasaklandı mı?
Sürdürülebilir ve doğal tarımın en önemli unsurlarından biri olan ata tohumu, ekiminin yasak olup olmadığı sürekli olarak konuşulmaktadır. En net şekilde cevap vermemiz gerekirse ata tohumu ekmek yasak değildir.
Son yıllarda çıkan kanunlarla birlikte tohumların üretiminin ve satışının yasal olması için tescillenmesi gerekir. Tohum şirketleri tarafından tescillenen bu tohumlar sonrasında yasal bir şekilde ekilebilmektedir.
Sertifika almak istediğiniz tohum ne yazık ki 10 yıl süren çeşitli incelemeler sonucunda onaylanmaktadır. Eğer ekmek istediğiniz tohum ata tohumu ise bu süre 3 yıla kadar düşebilmektedir.
Özetle ata tohumunuz varsa sertifikanız olmasa da ekimini yapabilirsiniz. Ancak bu ürünleri ticarete sokamazsınız. Ayrıca çiftçiler için sunulan devlet desteklerinden de faydalanamazsınız. Daha fazla bilgi için yerli tohum yasaklandı mı yazımıza da bakabilirsiniz.
Atalık Tohum Satın Alabilir miyiz?
Atalık tohumlar ülkemizin dört bir yanına yayılmış durumdadır. Ücretsiz ata tohumu temin edebileceğiniz ata tohum kooperatifi olarak da bilinen çeşitli STK’lardan temin edebilirsiniz. Ayrıca bazı belediyeler de sürdürülebilir tarımı desteklemek için düzenledikleri projelerde tohum dağıtımını ücretsiz olarak gerçekleştirirler.
Bunun yanı sıra internette pek çok tohum şirketi sertifikalı ata tohumu satmaktadır. Ayrıca zaman zaman Tarım Bakanlığı da ata tohum satışı gerçekleştirmektedir. Bu satış dönemlerini takip ederek de satın alabilirsiniz.
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi ata tohumları bölgesel özellikler gösterir. Ege’den aldığınız tohumu Karadeniz Bölgesi’nde ektiğinizde verim alamayabilirsiniz. Bu nedenle ata tohumu temin etmek istiyorsanız bölgenizin içerisinden bulmaya özen göstermelisiniz.
Ata Tohumu Alma Yöntemleri
Satın aldığınız ya da çeşitli tohum takas etkinlikleri aracılığı ile sahip olduğunuz ata tohumlarını ektikten sonra ürün almaya başlarsınız. Ürünlerin belli bir kısmını tohum olarak ayırıp, ata tohumlarının korunmasına ve sürdürülmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Tohum olacak bitkileri seçerken en sağlıklı, en güzel gözükenleri seçmeye özen gösterirseniz gelecek yıl ürünleriniz o kadar güzel olacaktır. Atalık tohum alabileceğiniz üç farklı yöntem bulunmaktadır.
Kuru Tohum Hasadı
Bu şekilde tohum almak için tohumları kabukları ile birlikte toplayıp kurumaya bırakabilirsiniz. Ancak tohumlar bitki üzerinde kururlarsa çok daha iyi olur. Toplanan tohumlar kabuklarından ayrılana kadar 15 gün boyunca kurutulmaktadır. Sonrasında tohumları toplar ve yeniden ekim için hazır hale getirirsiniz.
Yaş Tohum Hasadı
Yaş tohum alabilmeniz için meyvelerin sebzelerin tamamen olmuş olmaları gerekmektedir. Tamamen olan ürünlerin toplanmasının ardından tohum alınacak olanlar dalda bırakılır. Biraz daha olmasını beklemeniz gerekir. Yeterli süre geçtikten sonra tohumları zarar vermeden ürünlerden ayıklayabilirsiniz.
Fermantasyon
Bazı bitkilerin tohumları fermantasyon yapılarak elde edilmektedir. Domates bu bitkilerden biridir. Sıkılan domates tohumlarıyla birlikte bir kavanoza konur. Üzerine domates posasının yarısı kadar su ilavesi yapılır. Bu kavanozu 5 gün kadar saklamanız gerekir. Küflenme başladığında oluşan karışımdan tohumları alabilirsiniz. Aldığınız tohumların kurutulması gerekir. Hava geçirmeyen kaplarda serin ortamlarda saklayabilirsiniz
Özetle bu yazımızda ata tohumu hakkında detaylı bilgiler paylaştık. Bazı yanlış bilinen bilgileri düzelttik. Ata tohumu yasak mı sorusuna kapsamlı bir cevap verdik. Sizler de bulduğunuz ata tohumlarını ekerek sürdürülebilir tarımı ve yerli üretimi destekleyebilirsiniz. Merak ettiğiniz sorular varsa, yorumlarınızı bekliyoruz.